عید سعید غدیر خم عید ولایت و امامت

غدیر تنها نام یک سرزمین نیست،بلکه بیانگر یک تفکر ، نشانه و رمز تداوم خط نبوّت و نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه داران امامت است.

الْیوْمَ أَکْمَلْتُ ?کُمْ دِینَکُمْ  أَتْمَمْتُ عَلیْکُمْ نِعْمَتِی رَضِیتُکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا . ( امروز (روز غدیر خم) دین شما را به حد کمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را بعنوان دین برای شما پسندیدم. سوره مائده آیه 3 )
سال دهم هجرت بود و پیامبر از آخرین سفر حج خود باز می گشت، گروه انبوهی که تعدادشان را تا 120 هزار رقم زده اند ایشان را بدرقه می کردند، تا این که به پهنه بی آبی به نام غدیر خم رسیدند.
نیم روز هیجدهم ذی الحجه بود که ناگهان پیک وحی بر رسول خدا(ص) نازل شد و از جانب خدا پیام آورد که ای رسول ما آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شد، به گوش مردم برسان و اگر چنین نکنی رسالت او را ابلاغ نکرده ای و خداوند تو را از گزند مردمان حفظ خواهد کرد.
 پیامبر دستور توقف دادند و همگان در آن بیابان بی آب و در زیر آفتاب سوزان صحرا فرود آمدند و منبری از جهاز شتران برای پیامبر ساختند، و رسول خدا بر فراز آن رفته و روی به مردم ،ابتدا خدای را شکر کردند و از بدی های نفس اماره به ایشان پناه جستند و فرمودند: ای مردم بزودی از میان شما رخت بر می بندم، چه کسی بر مومنان در ارزیابی مصلحت ها و شناخت و تصرف در امورسزاوارتراست؟محمد (ص) پاسخ شنید، خدا و پیامبر.
رسول گرامی افزود: آیا من به شما از خودتان اولی و سزاوارتر نیستم؟ همگان جواب دادند، بلی چنین است. 
آنگاه پیامبر فرمود: من دو چیز گرانبها در میان شما می گذارم ،کتاب خدا و اهل بیت خود، بر آنان پیشی نگیرید و از آنان عقب نمانید. پیامبر، آنگاه دست علی (ع) را در دست گرفتند و آن قدر بالا بردند که همگان او را در کنار رسول خدا دیدند و شناختند.
سپس فرمودند: خداوند مولای من و من مولای مؤمنان هستم و بر آنها از خودشان سزاوارترم.
ایشان 3 بار اعلام کردند: ای مردم هر کس که من مولا و رهبر اویم این پسرعمویم علی هم مولا و رهبر اوست.
پامبر(ص) سپس افزودند : پروردگارا، دوستان علی را دوست و دشمنان او را خوار بدار، خدایا علی را محور حق قرار ده و سپس تاکید کردند : لازم است حاضران این خبر را به غایبان برسانند.
هنوز اجتماع به حال خود باقی بود که دوباره آهنگ روح بخش وحی گوش جان محمد(ص) را نواخت که‌ امروز دینتان را برایتان کامل کردم ، نعمت خود را بر شما به پایان رساندم و اسلام را به عنوان دین برایتان پسندیدم و بدین سان علی (ع) از جانب خداوند برای جانشینی پیامبر (ص) برگزیده شد.
سندیت واقعه غدیر خم
مرحوم علامه امینی در کتاب الغدیر خود نام صدها راوی حدیث غدیر را به ترتیب دوره زندگی آنان ذکر کـرده اسـت.
حدیث غدیر در کتب معتبر اهل سنت از جمله در کتاب مسند امام احمد حنبل، در سنن ترمذی، مسند احمد و در مستدرک حافظ ابن عبداللّه حاکم نیشابوری به مضامین مختلف ذکر شده است.

مفهوم عید غدیر
هیجدهم ذی الحجه روز غدیر خم را مسلمانان به ویژه شیعیان، عید شمرده اند.
اهل لغت عید را از مشتقات ماده (ع و د) به معنای بازگشت می دانند و در نوروز، بازگشت حیات را به پیکر سرد گرامی می دارند، حیاتی که در هجوم خزان به سردی می گراید و در بیداد سرمای زمستان تا مرز نیستی پیش می رود تا آنجا که گویی هرگز نبوده است.
در مقام تطبیق این نکته با موازین مکتبی و مذهبی باید گفت: عید آدمی، بزرگداشت بازگشت حیات معنوی انسان است. در چنین باوری نوروز انسان، روزی است که وی به خویشتن باز گردد و گمشده اش را دریابد.
به طور مثال در ماه مبارک رمضان انسان  پس از 34 روز جهاد و مجاهده با نفس سرکش ناخالصی های وجودش را ذوب می کند تا عبودیت ناب در آن تجلی کند و آنگاه عید فطر می آید.
بنابراین عید اسلامی بازگشت حیات است، چنانکه تعیین آن بر عهده شرع اقدس است و غدیر براساس این تفسیر هر دو شرط را دارد ،زیرا هم بازگشت به خویشتن و بازگشت حیات دوباره به اسلام است و هم در شرع مقدس نیز به آن اشاره و تصریح شده است. 
نمونه هایی از روایات مبنی بر عید بودن  غدیر به این شرح است :
فرات بن ابراهیم کوفی از امام صادق (ع)نقل می کند، ایشان به نقل از پیامبر اکرم فرمودند : روز غدیر بزرگترین عید امت من است .
حسن بن راشد می گوید از امام صادق (ع) پرسیدم: به جز عید فطر و قربان برای مسلمانان عید دیگری هم هست؟ فرمودند: بلی و این عید از آن دو عید دیگر با فضیلت تر است .
گفتم کدام روز است ؟ فرمود:  هیجدهم ماه ذی حجه عید غدیر خم، در این روز روزه بگیرید و بر محمد و آلش صلوات بفرستید.
هنگامی که به سیره ائمه و پیامبر اکرم مراجعه می شود، در می یابیم که پیامبر و امیر مؤمنان و سایر ائمه با روز غدیر به عنوان یک عید برخورد می کردند و مسلمانان را به تبریک و تهنیت گفتن به هم در این روز دعوت می کردند.

اعمال غدیر
حادثه غدیر حادثه بزرگی است و عید غدیر عیدی بزرگ و شاید شریفترین عید مسلمانان است. در بیان ائمه علیهم السلام برای این روز بزرگ اعمالی وارد شده است که برخی از آنان عبارتند از :
1ـ تحکیم بیعت با ولایت
همانگونه که پیامبر اکرم (ص) پس از نصب امام علی(ع)به امامت مسلمانان، به جماعت مسلمان امر کردند: با او بیعت کنند،و در سالروز آن حماسه جاوید به تجدید آن بیعت نیز سفارش شده است.
بنابراین زیارت امیرالمومنین و سایر ائمه (ع) در این روز مبارک مستحب است.
2ـ ابراز سرور و شادمانی
در وصف شیعه و شیعیان گفته شده است که به شادی ما ائمه شاد و به حزن ما محزونند و مسلم است عید غدیر شادی بخش ترین عید ائمه است و شادمانی شیعه در این روز واجب است.
امام صادق (ع) فرمودند: به راستی که روز غدیر روز شادمانی و سرور است .
امیر المومنین علی(ع)نیز فرمودند : در روز عید غدیر ابراز فرح و شادمانی و برادران مسلمان خود را شاد کنید .
3ـ مصافحه کردن
مصافحه یا دست دادن از آداب اسلامی است و در روز عید غدیر به آن تاکید بیشتری شده است، ذکر مخصوص این روز نیز هنگام مصافحه سفارش شده است، الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمومنین و الائمه علیهم السلام ( سپاس خدای را که ما را از جمله متمسکان به ولایت امیرالمؤمنین علی و ائمه علیهم السلام قرار داد).
4ـ پیمان اخوت و برادری
5ـ احسان و انفاق
6ـ صله رحم
7ـ رفع حاجت مؤمنان
امام علی (ع) فرمودند :
کسی که مؤمنان را در روز غدیر تکفل کند، ضامن او نزد خدای متعال خواهم بود.
8ـ غسل کردن و لباس نو پوشیدن
9ـ تشکیل تجمعات شادی
10ـ دعا، روزه و عبادت
امام صادق (ع)درباره عید غدیر فرمود: این عید از عید قربان و فطر برتر است، این روز را روزه بگیرید و بر محمد و آلش زیاد صلوات بفرستید.